Čaša za vino „Kajmakčalan“

Čaša stolovata za vino „Kajmakčalan“ je u Srpskoj fabrici stakla napravljena 1929. godine, kao deo istoimene garniture staklenog posuđa. Garnitura je imala deset delova – bokal, flašu sa čepom, tacnu, tanjir, čašu za vodu i vino, štucnu za šampanj i pivo, i čaše stolovate za konjak, liker i vino, pivo i šampanj.

Po formi i dezenu, ova čaša je krajem 1920-ih bila među kvalitetnijim. Ona je rezultat nove poslovne politike Srpske fabrike stakla koja se od 1928. zasnivala na garniturama od šlifovanog stakla namenjenih hotelima, restoranima, gostionicama, kafanama i varoškim domaćinstvima. Tim povodom, tehnologija proizvodnje staklene mase je osavremenjena i kupljeni su brojni novi modeli čaša. Uvedeni su i novi šlif dezeni poput dezena „Kajmakčalan“ koji su u najrazvijenijim staklarama Evrope već bili dobro poznati. 

U vreme kada je ova čaša postajala deo otmenih enterijera u gradovima i banjama, Kajmakčalan je postajao važno memorijalno mesto. Kralj Aleksandar I Karađorđević poklonio je skupoceno zvono crkvici na Kajmakčalanu koja je i obnovljena. Tamo je izgrađena spomen kapela u kojoj je bila urna sa srcem doktora Arčibalda Rajsa, uređeno je groblje i sakupljane su razbacane kosti poginulih vojnika. Popravljen je put od Bitolja do Kajmakčalana, pošta je izdala jubilarnu, plavu marku sa Kajmakčalanom u zimskom pejzažu (prihod od prodaje je bio namenjen podizanju spomenika na našem ratničkom groblju u Parizu), a više od 500 francuskih ratnika sa solunskog fronta posetilo je Kajmakčalan prvi put posle učešća u bici. Bitolj je postajao centar koji je prihvatao sve veći broj bivših vojnika, rođaka poginulih, političara i drugih hodočasnika.

Garnitura staklenog posuđa „Kajmakčalan“ je jedna od prvih pet garnitura sa nazivima jugoslovenskih toponima koje je Srpska fabrika stakla počela da proizvodi 1929. godine. To je prva garnitura nazvana po znamenitom mestu. Krajem 1930-ih, fabrika je pravila više od 40 garnitura nazvanih po jugoslovenskim rekama, planinama, gradovima i mestima, među kojima su bile i druge memorijalne garniture „Korfu“ (Krf), „Kolubara“ i „Cer“.