Kolekcija Canopy – kraljica biofilnog dizajna stakla
Kolekcija Canopy – kraljica biofilnog dizajna stakla
Deo kolekcije Canopy, LSA International & Eden Project || fotografija: ljubaznošću LSA International
U savremenom, ekološki sve osvešćenijem svetu staklarstva, konceptualnoj kolekciji Canopy se može dati i centralno mesto. Reč je zajedničkom poduhvatu LSA International, dizajnerskog ateljea u Londonu specijalizovanog za ručnu izradu stakla, i Projekta Eden (Eden Project), moderne botaničke baste u Kornvolu (UK).
Kolekcija Canopy je zasnovana na saznanjima botanike i naučnim preporukama za očuvanje biljnog sveta, samim tim i čovekovog. Većinom je čine saksije, terarijumi i vaze za gajenje biljaka u zatvorenim prostorima. Manji deo čine posude za hidriranje ljudskog organizma (čaše i boca-bokal) koje podstiču upotrebu česmenske vode, smanjujući tako potrebu za kupovinom flaširane vode i proizvodnjom plastike. Canopy saksije omogućavaju kapilarno zalivanje, tako da zasađene biljke same uzimaju onoliko vode koliko im treba, a vaze za rezano cveće svojim oblicima podstiču na gajenje lukovica i drugih vrsta koje mogu rasti samo iz vode, bez potrebe za zemljom.
Oskar za dizajn
Lansirana krajem marta 2019. godine, kolekcija Canopy odmah je osvojila iF Design Award, jednu od najprestižnijih međunarodnih nagrada za industrijski dizajn, praktično Oskara za dizajn. Tu nagradu dobijaju proizvođači koji su uspeli da stvore ne samo vrhunsku estetsku vrednost, već i funkcionalnu inovaciju. Kolekcija je potom dobila i priznanje čikaškog Muzeja arhitekture i dizajna (The Chicago Athenaeum) i Evropskog centra za arhitekturu, umetnost, dizajn i studije urbanizma (Dablin) – Green Good Design Award (2021). Ta nagrada se od 2009. dodeljuje najistaknutijim delima održivog, inovativnog i ekološkog dizajna, i posebno je važna kao evolutivna dopuna jednoj od najstarijih nagrada za dizajn – Good Design Award, koju spomenuti čikaški muzej dodeljuje od 1958. godine do danas.
Ono što su međunarodniji žiriji za dodelu ovih nagrada pohvalili kod kolekcije Canopy nisu samo elementi dizajna koji doprinose rešavanju ekoloških problema vezanih za jednokratnu upotrebu plastike, savesnu upotrebu vode i očuvanje biljnog sveta, već i način na koji je kolekcija izrađena – 100% od recikliranih tegli i flaša. Takvo, istopljeno postpotrošačko staklo, oblikovano je samo ručno i pomoću tradicionalnih drvenih kalupa. Pakuje se u kutije od recikliranog papira, štampane neutralnom grafikom od organskog biljnog mastila. Stoga su i kolekcija i njena pakovanja u potpunosti reciklabilni.
Razumevanje kao ključna vrednost LSA dizajna
Nagrađivana kolekcija Canopy je nešto što se moglo i očekivati od Monike Lubkovski-Jonas (Monika Lubkowska-Jonas), priznate vizionarke dizajna i vlasnice ateljea LSA International, otvorenog još 1966. godine. Ona stoji iza svih LSA proizvoda, a veliku strast prema dizajnu i ručnoj izradi stakla i drugih materijala nasledila je od oca Januša, jednog od dva suosnivača ateljea. Drugi suosnivač je bio Toni Sonders (Tony Saunders), te je LSA akronim od Lubkowski, Saunders and Associates (Lubkovski, Sonders i saradnici), a Monika im se pridružila 1985. godine.
Januš Lubkovski je u London došao 1947. godine, kao trinaestogodišnji dečak sa majkom, pošto su tokom Drugog svetskog rata deportovani iz Poljske, najpre u Sibir, ondande u Palestinu. Nekako su došli do Londona, gde se Januš školovao i kasnije zaposlio kao inženjer u arhitektonskom birou Building Design Partnership. U to vreme je upoznao i Tonija Sondersa.
Svoj dobar posao u arhitektonskom birou, Lubkovski je napustio zbog čuvene prodavnice modernog nameštaja Terensa Konrana (Terence Conran) – Habitat furniture store (est. 1964), koja je oduševljavala London. Primetivši da Habitat nudi svega nekoliko lončića od emajliranog metala, koje su Poljaci već tada odlično pravili, sa suprugom je otišao u Poljsku i odande Kornanu doneo kofer lončića za kuvanje kafe. Kako se ovaj oduševio i naručio veliku količinu, Januš je 1966. mogao da započne svoj biznis – današni LSA International.
Zbog unosnog posla sa Habitat-om, Januš je nastavio da se interesuje za kvalitet rada tradionionalnih poljskih zanatlija, naročito stakloduvača koji su bili izvrsni. Tako je atelje LSA vremenom postao veoma poznat po proizvodima od duvanog stakla, a i većina njegovih drugih proizvoda (od porcelana, drveta) do danas se izrađuje u Poljskoj. Iako se LSA International često smatra i poljskim, ne samo bitanskim brendom, iza njega zapravo već dugo stoji međunarodni tim koji, pod kreativnim rukovodstvom Monike Lubkovski-Jonas, svake godine predstavlja oko 250 novih proizvoda.
Viskorazvijena kultura razumevanja – između zanatlija i dizajnera, ljudi i proizvoda, razumevanje sveta u kome živimo – ključna je za svetski uspeh brenda LSA International. Svi materijali sa kojma se radi su originalni (npr. staklarske smeše se ne kupuju gotove, već se zanatski prave), a ručna izrada se poverava zantlijama sa kojima LSA sarađuje i po 50 godina – nove generacije nasleđuju poverenje koje su njihovi očevi i majke stekli.
Atelje je i pre kolekcije Canopy dobijao najvažnije nagrade za dizajn. Samo tokom prošle decenije, još tri puta je dobio već spomenutu prestižnu iF Design Award (2014, 2017, 2018), dva puta Good Design Award (2016, 2017), i dva puta nagradu čuvenog Frankfurtskog sajma i Stylepark-a – Designplus (2015, 2016). U više od 100 zemalja ima preko 5,000 trgovaca koji redovno nabavljaju, promovišu i prodaju njegove proizvode. Mreža trgovaca se stalno širi i snabdeva iz magacina u Londonu, Pragu i Bostonu.
Kolekcija inspirisana britanskim simbolom nade i regeneracije
Kako je LSA International specijalizovan ne samo za staklo, već i za porcelan, ne čudi saradnja sa botaničkom baštom Projekat Eden, smeštenom u krateru ogromnog bivšeg rudnika čiste bele gline za proizvodnju tzv. kineskog porcelana. Taj rudnik (Bodelva) je bio aktivan sigurno 160 godina, sve do sredine 1990-ih, i od presudnog značaja za razvoj domaće porcelanske industrije, jer glina nije više morala da se uvozi, i poznatost engleskog porcelana. Drugi, konkretniji povod za saradnju je to što LSA s puno pažnje prilazi izazovima svoje ekološke održivosti. Poslujući pod motom – dizajniramo (za) sadašnjicu, koristeći tradicionalne tehnike (iz prošlosti), ne ugrožavajući budućnost – partnerstva gradi sa onima koji jednako odgovorno promišljaju svoju misiju.
Botanička bašta Projekat Eden u Kornvolu to svakako čini. Pored toga što je izuzetno dostignuće botanike i održive arhitekture, ova bašta je zapravo dobrotvorna obrazovna organizacija. Od svog otvaranja 2001. do danas, traga za rešenjima sa kojima će budućnost učiniti boljom. Na njenom odredištu je masivni biodom (kupola) sa najvećom na svetu tropskom prašumom u zatvorenom prostoru. Pored ove kupole, koja na 1.6 hektara održava mikro-klimatske uslove za život tropskih biljnih i pratećih životinjskih vrsta, nalazi se i manja kupola sa ekološkom jedinicom mediteranskog biljnog i životinjskog sveta. Okolo su prelepi moderni vrtovi biljaka sa razičitih područja umerene klime.
Projekat Eden stalno organizuje mnoštvo naučnih i popularnih aktivnosti koje ljude povezuju međusobno i sa svetovima flore. Izuzetno je popularan u svetu, ima oko milion posetilaca godišnje, i pokreće lokalni razvoj. Postavši simbol nade i regeneracije – od napuštenog rudnika do jednog od najposećenijih ekoloških centara Evrope – inicirao je i podizanje srodnih botaničkih bašta širom sveta.
Inspirisane arhitekturom i živim svetom ove botaničke bašte, sve forme kolekcije Canopy su ili sasvim čiste – cilindri i polusfere (kupole Eden-a) – ili organske, inspirisane oblicima i ljudskom oku nevidljvom teksturom semena.
Višeznačni naziv Canopy
Engleska reč canopy najčešće znači baldahin, ali može značiti i kupola padobrana, tenda, kabana, zaklon, sklonište, skrovište. Potiče od starogrčke reči κωνώπειον (konópeion) za „pokrivku koja drži insekte podalje“. Ključna funkcija svih ovih laganih i privremenih konstrukcija je pružanje zaštite, u Indiji čak i božanske.
Ono što reč canopy čini posebno interesantnom je to što je i botanički pojam. U botanici se odnosi na gornji sloj šume, formiran preklapanjem krošnji visokog drveća. U tropskim prašumama, poput one u velikoj kupoli Projekta Eden, taj sloj je izuzetno gust, blokira čak 90–95% sunčeve svetlosti koja dopire do tla, i čini poseban ekosistem. Dok u donjim slojevima šume, čak i usred dana, često vlada polumrak, i visoka vlažnost vazduha doprinosi doživljaju večnog sumraka, gornji sloj krošnji (canopy) se kupa u sunčevoj svetlosti i pruža uslove za život biljnih i životinjskih vrsta neometan svim onim što se dešava na tlu, najdostupnijem ljudima i predatorima.
Zahvaljujući promišljenom imenovanju kolekcije Canopy, ona jednako dobro komunicira i sa poznavaocima botanike i sa laicima. Botaničari će pomisliti na ekosistem osunčanih i ljudima nedostupnih vrhova šumskih krošnji, dok će laici misliti na baldahin, a onda shvatiti da je reč o Projektu Eden i biljnom svetu koji nas zaklanja i štiti, poput lagane i krhke natkrivke. Od nas zavisi hoće li ona opstati, ili će nestati.
Reciklirano staklo ostaje materijal LSA International
LSA International je skoro deset godina pre kolekcije Canopy ovladao recikliranim staklom kao materijalom. Prva kolekcija od ovog materijala bila je Mia (2010), a za sezonu proleće/leto 2026. LSA najavljuje još jednu kolekciju od recikliranog stakla, sačinjenu od čaša, vaza i fenjera. Zahvaljujući primeni specifične staklarske veštine, ta kolekcija će doneti novu estetiku stakla.
Imamo skoro 60 godina iskustva u dizajnu i ručnoj izradi duvanog stakla. Razumevanje svojstava stakla, i zanata koji stoji iza evropske proizvodnje stakla, dalo nam je čvrstu osnovu za početak rada sa recikliranim staklom.
… Jedna od naših novih kolekcija za sezonu proleće/leto 2026. godine obuhvatiće novi asortiman modernog recikliranog stakla, uključujući čaše, vaze i fenjere. Nova kolekcija zahetva specifičnu veštinu izrade stakla, kako bi se postigla nova estetika – i uskoro će biti predstavljena.
– Mark Jonas, LSA Brand Director, za Creative Glass Serbia, jula 2025.
Proizvodi od recikliranog stakla danas su među najtraženijima, naročito ako su ručno izrađeni i dobro dizajnirani. Ipak, mnogi proizvođači ne istraju sa takvom ponudom, zato što je prikupljanje postpotrošačkog stakla posao za sebe. Nije samo reč o potpisivanju ugovora sa reciklažnim stanicama, već svaki atelje, u zavisnosti od svojih kolekcija, staklo mora sortirati po kvalitetu i boji. Tako, da biste redovno podmirivali tržišnu potražnju za određenim proizvodom, uvek morate imati dovoljnu količinu postpotrošačkog stakla određenog kvaliteta i boje. Zato početnici i mali ateljei lako posustaju u tom poslu, a LSA International ima partnera koji ga redovno snabdeva.
Imamo partnera koji je posvećen nabavljanju postpotrošačkog stakla sa svog lokalnog područja. Zato je kvalitet materijala sa kojim radimo uvek visok i ujednačen. Snabdevanje materijalom nam je redovno, jer naš partner ima veoma dobre poslovne odnose sa svojim loklanim izvorima.
– Mark Jonas, LSA Brand Director, za Creative Glass Serbia, jula 2025.
Konceptualna kolekcija je razvojni resurs
Konceptualno izvedena iz Projekta Eden, izrađena od 100% recikliranog stakla i dopunjena delovima od biorazgradive plute i kanapa, kolekcija Canopy je otelovljenje ekološke svesti. Sa ručnim duvanjem stakla i biorazgradvim pakovanjima, njena proizvodnja zauzdava mehanizaciju staklarstva, trošenje novih resursa i emitovanje ugljendioksida u atmosferu. Dizajnom izražava etiku održivosti ateljea LSA – napredak, ne savršenost, ali i osnivački princip Projekta Eden – princip transformacije i regeneracije koji, sa rastućim razumevanjem naše zavisnosti od prirodnog sveta, podstiče ljude na to da svet transformišu upravo tamo gde žive.
Izučavajući Projekat Eden i radeći na kolekciji Canopy, LSA International je stekao uvid u mnoga nova saznanja botanike koja traže nova dizajnerska rešenja. Tako je mogao da razvije i nove originalne proizvode – krajnje neobične biofilne saksije Terrazza i Balcony.
Uz naša sopstvena istraživanja i interesovanja za biofilni dizajn, partnerstvo sa Projektom Eden nam je omogućilo bolje razumevanje različitih vrsta biljaka i koristi koje one donose kako prirodnom svetu, tako i izgrađenom okruženju, u enterijeru i eksterijeru.
– Mark Jonas, LSA Brand Director, za Creative Glass Serbia, jula 2025.
Inspirisane terasama i krovnim baštama (zelenim krovovima), Terrazza podne i stone saksije ručno su izrađene od prozirnog stakla i imaju postolje od plastificiranog čelika. Postolje je oblikovano tako da i korenje biljke, ne samo lišće, dobija potrebnu količinu svetlosti. Ovaj besprekorni dizajn odmah je i nagrađen jednom od najstarijih nagrada za dizajn – Good Design Award (2023).
Ekscentrične saksije Balcony takođe se ručno izrađuju, ali od dvobojnog stakla, prozirnog i maslinasto zelenog. Omogućavaju kapilarno zalivanje biljke – kada korenje apsorbuje vlagu, zemlja povlači još vode, i tako se održava stabilan nivo vlažnosti u supstratu. Biofilne saksije su očigledno velika novost pametnog i održivog dizajna koju masovno tržište još uvek nije otkrilo, a LSA već ima prednost sa nagrađenim proizvodima.
Sa druge strane, Projekat Eden sa kolekcijom Canopy nije dobio samo još publiciteta, već i interesantnu ponudu svoje prodavnice – znalački oblikovane LSA saksije i vaze pomoću kojih posetioci ove botaničke bašte kod kuće mogu biti obrazovaniji i bolji baštovani. Kolekcija Canopy je očito izuzetno vredan konceptualni rad – proizvod koji je partnerima postao resurs za dalju specijalizaciju i racionalniju proizvodnju inovativnih proizvoda i usluga.
Za trgovačke upite LSA International
info@lsa-international.com
Reference
- Cambridge Dictionary. (online). CANOPY, English meaning. Cambridge Dictionary.
- Creative Glass Serbia. (2025). Interview with Mark Jonas, LSA Brand Director. Paraćin: Creative Glass Serbia.
- EDEN Project SHOP. (2024, March 1). Brand Spotlight: LSA International: Who are they, what do they make, and what do they stand for?. EDEN Project SHOP (Stories).
- iF. (online). LSA International – Canopy. Tableware. iF (WINNERS & iF RANKING).
- Kristalglas.nl. (online). L.S.A. Canopy Karaffe 1,3 liter. Kristalglas.nl.
- LSA International. (online). https://www.lsa-international.com/
- LSA International. Trade Customers. (online). https://trade.lsa-international.com/default.html
- Methuen-Jones, M. (2023, June 15). Behind the scenes with iconic glassware brand LSA International. HOMES & ENTERIORS Scotland.
- Nicholls, C. (2021, March 5). LSA International on cloud nine with new tableware. CATERING Insight (NEWS, Equipment, Tableware).
- The European Centre. (online). Canopy 2018-2019. The European Centre (Good Design Awards, ARCHIVE 2019, Tabletop).
- Wikipedia contributors. (2025, February 10). Canopy (biology). Wikipedia, The Free Encyclopedia.
- Wikipedia contributors. (2025, May 7). Canopy (architecture). Wikipedia, The Free Encyclopedia.
- Wikipedia contributors. (2025, June 14). Eden Project. Wikipedia, The Free Encyclopedia.